جمعیت مسلمانان کانادا بخش پررنگ و جدایی‌ناپذیر از چشم‌انداز متنوع اجتماعی و فرهنگی این کشور است. در طول سال‌ها، مسلمانان به‌طور قابل توجهی در زمینه‌های سیاست، آموزش، هنر، تجارت و خدمات اجتماعی به جامعه کانادا کمک کرده‌اند. این مقاله به بررسی جمعیت مسلمانان در کانادا پرداخته و تاریخچه، جمعیت‌شناسی، مشارکت‌ها، چالش‌ها و حضور فرهنگی آنان را تحلیل می‌کند.
نگاهی تاریخی
حضور مسلمانان در کانادا از اواسط قرن نوزدهم آغاز شده است. نخستین مسلمانان ثبت‌شده در دهه ۱۸۷۰ وارد کانادا شدند، عمدتاً به‌عنوان مهاجرانی از امپراتوری عثمانی و آسیای جنوبی که به دنبال کارگری یا فرصت‌هایی برای تأسیس کسب‌وکار بودند. اولین سرشماری کانادا که مسلمانان را ثبت کرد، در سال ۱۹۳۱ انجام شد و جمعیت کوچکی در حدود ۶۴۵ نفر را ثبت نمود.
افزایش چشمگیر جمعیت مسلمانان در دهه ۱۹۶۰ رخ داد، زمانی که اصلاحات مهاجرتی درهای کانادا را به روی افرادی از آسیای جنوبی، خاورمیانه و آفریقا گشود. این روند با معرفی سیاست چندفرهنگی کانادا در سال ۱۹۷۱ شتاب بیشتری گرفت و محیطی را فراهم کرد که از مردم با پیشینه‌های فرهنگی و مذهبی گوناگون استقبال می‌کرد. سکونت‌گاه‌های اولیه مسلمانان در استان‌های انتاریو و آلبرتا متمرکز بود، اما در دهه ۱۹۳۰ تغییر قابل توجهی به سمت کبک مشاهده شد.
جمعیت‌شناسی و رشد
جمعیت مسلمانان کانادا در دهه‌های اخیر به‌سرعت رشد کرده است. طبق سرشماری سال ۲۰۲۱، مسلمانان ۴.۹ درصد از جمعیت کانادا را تشکیل می‌دهند که بیش از ۱.۸ میلیون نفر است. این رقم افزایش قابل توجهی نسبت به ۲.۰ درصد در سال ۲۰۰۱ نشان می‌دهد و نشان‌دهنده مهاجرت و رشد طبیعی جمعیت است. مسلمانان اکنون دومین گروه مذهبی بزرگ کانادا پس از مسیحیت هستند.
جمعیت مسلمانان عمدتاً شهری است، به‌طوری که بیش از ۷۰ درصد آن‌ها در مناطق کلان‌شهری مانند تورنتو، مونترال و ونکوور ساکن هستند. این رقم با احتساب شهرهایی مانند ادمونتون و کلگری به حدود ۸۰ درصد می‌رسد. تورنتو میزبان حدود نیمی از جمعیت مسلمانان کانادا است و محله‌های پویایی مانند پارک تورنکلیف و میسیساگا را شامل می‌شود. دیگر جوامع بزرگ مسلمان شامل مونترال، با جمعیت زیاد مسلمانان شمال آفریقا است و اتاوا، جایی که بسیاری از متخصصان و کارمندان دولتی زندگی می‌کنند.
در سال ۲۰۲۱، بزرگ‌ترین گروه‌های نژادی در میان مسلمانان کانادایی به ترتیب شامل آسیای جنوبی (۳۷.۶ درصد)، عرب‌ها (۳۲.۲ درصد)، آسیای غربی (۱۳.۰ درصد) و سیاه‌پوستان (۱۱.۶ درصد) بودند. تقریباً ۳۰ درصد از مسلمانان کانادایی در خود کانادا متولد شده‌اند، در حالی که سایرین از کشورهای پاکستان (۱۲.۷ درصد)، ایران (۵.۸ درصد)، مراکش (۴.۲ درصد) و الجزایر (۴.۲ درصد) آمده‌اند.
مسلمانان در کانادا نسبتاً جوان هستند، با میانگین سنی ۳۰ سال در مقایسه با ۴۱.۲ سال برای جمعیت عمومی. جمعیت در سن کار (۱۵ تا ۶۴ سال) در میان مسلمانان کمی بالاتر از میانگین ملی است، به‌طوری که ۶۷.۴ درصد از مسلمانان در مقابل ۶۵.۴ درصد از جمعیت عمومی در این بازه سنی قرار دارند.
تنوع فرهنگی و زبانی
جامعه مسلمانان در کانادا بازتابی از تنوع قومی و زبانی اسلام در سراسر جهان است. گروه‌های قومی اصلی شامل آسیایی جنوبی (عمدتاً از پاکستان، هند و بنگلادش)، عرب‌ها (از کشورهایی مانند سوریه، لبنان و مصر)، آفریقایی‌ها (به‌ویژه مسلمانان سومالی، سودانی و نیجریه‌ای) و افرادی از ترکیه، ایران و آسیای مرکزی می‌شوند.
این تنوع در زبان‌ها نیز مشهود است. در سال ۲۰۲۱، ۴۷.۳ درصد از مسلمانان زبان انگلیسی را به‌عنوان زبان اصلی خود در خانه گزارش کردند، در حالی که درصدهای قابل توجهی نیز به زبان‌های عربی (۱۸.۱ درصد)، فرانسوی (۱۵.۳ درصد) و اردو (۱۳.۰ درصد) صحبت می‌کنند. این تنوع زبانی، بافت فرهنگی کانادا را غنی‌تر می‌کند.
مشارکت مسلمانان در جامعه کانادا
سیاست و رهبری
مسلمانان در سیاست کانادا به موفقیت‌های چشمگیری دست یافته‌اند. افرادی مانند احمد حسین، اولین سومالیایی-کانادایی که به پارلمان راه یافت و وزیر پیشین اداره مهاجرت بود. اقرا خالد که پیشنهاد قطعنامه M-103 را برای محکومیت اسلام‌هراسی ارائه داد. سلما زاهد که یکی از مدافعان مهم چندفرهنگی و حقوق زنان در سیاست کانادا است.
اقتصاد و تجارت
مسلمانان از طریق کارآفرینی و نوآوری نقش حیاتی در اقتصاد کانادا دارند. آن‌ها صاحب کسب و کارهایی کوچک گرفته تا بزرگ در بخش‌های مختلفی از جمله فناوری، مالی، بهداشت و خرده فروشی هستند.
هنر و فرهنگ
هنرمندان و نویسندگان مسلمان فرهنگ کانادا را از طریق ادبیات، موسیقی، فیلم و هنرهای تجسمی غنی کرده‌اند. در سال ۲۰۲۴، نشریه «Elle Canada» به معرفی هنرمندان مستقر در ونکوور مانند سارا خان و برنده جایزه نویسنده پرفروش نیویورک تایمز ساجده، س.ک. علی بزرگ شده تورنتو پرداخت. مصطفی احمد، شاعر، موسیقیدان و فیلمساز سودانی-کانادایی نیز از دیگر چهره‌های برجسته است.
پروژه‌های خلاقانه تحت رهبری مسلمانان، کلیشه‌ها را به چالش کشیده و گفت‌وگوی بین‌فرهنگی را ترویج می‌کنند.
خدمات اجتماعی
سازمان‌های مسلمان‌محور به مسائل اجتماعی مهمی مانند حمایت از پناهندگان، اداره بانک‌های غذا و ترویج سلامت روان می‌پردازند. گروه‌هایی مانند «مرکز رفاه اسلامی» و «اسلامیک ریلیف کانادا» (Islamic Relief Canada) نمونه‌های برجسته‌ای از این دست هستند. سازمان‌های حمایت مانند «شورای ملی مسلمانان کانادا» (NCCM) نیز با سیاست‌گذاران و دادگاه‌ها تعامل دارند تا از آزادی‌های مدنی و حقوق بشر دفاع کنند.
چالش‌های مسلمانان کانادا
با وجود شهرت کانادا به شمول‌گرایی، مسلمانان با چالش‌هایی مانند اسلام‌هراسی و تبعیض نژادی مواجه هستند. حوادثی مانند حمله به مسجد کبک در سال ۲۰۱۷ و حمله با کامیون در لندن، انتاریو در سال ۲۰۲، جرایم ناشی از نفرت علیه مسلمانان را برجسته کرده است. این رویدادها منجر به گفت‌وگوهای سراسری درباره اسلام‌هراسی و نیاز به تغییرات سیستمی شده‌اند.
همچنین، مسلمانان با موانع اشتغال مواجه هستند، به‌ویژه تازه‌واردانی که مدارک تحصیلی خارجی آن‌ها اغلب به رسمیت شناخته نمی‌شود. کلیشه‌های منفی که توسط رسانه‌ها و گفتمان عمومی ترویج می‌شوند، به سوءتفاهم‌ها درباره اسلام و پیروان آن دامن می‌زنند.
کوشش‌ها برای مقابله با اسلام‌هراسی
دولت کانادا و سازمان‌های مختلف در حال تلاش برای مقابله با اسلام‌هراسی هستند. «دفتر نماینده ویژه مقابله با اسلام‌هراسی» (The Office of the Special Representative on Combatting Islamophobia) و «اداره آمار کانادا» منابعی را برای آموزش عمومی و ترویج تنوع فراهم می‌کنند. برنامه‌هایی مانند «برنامه میراث کانادا» بودجه‌ای را به ابتکاراتی اختصاص می‌دهند که به تقویت «مقاومت جامعه» و مقابله با «نژادپرستی» می‌پردازند.
گروه‌های حمایتگری مانند «NCCM» نقش کلیدی در تقویت صدای مسلمانان در بحث‌های سیاست‌گذاری دارند. این گروه‌ها اطمینان می‌دهند که مسائلی مانند حقوق بشر، آزادی مذهبی و امنیت ملی به‌شکل فراگیر مورد توجه قرار می‌گیرند. این سازمان‌ها از طریق حمایت‌های قانونی و مشارکت عمومی تلاش می‌کنند جامعه‌ای عادلانه و هماهنگ برای همه کانادایی‌ها ایجاد کنند.
برای اطلاعات بیشتر بخوانید:
اخراج مقامات ارشد ایرانی از کانادا
اعطای جایزه Claude de Tourreil به پروفسور ایرانی- کانادایی
چگونه از ایران به کانادا مهاجرت کنیم؟
ارتباط با ما
برای دریافت مشاوره و انواع خدمات مهاجرتی از طریق شرکت کنپارس می‌توانید با شماره‌های 02191008339، 02191008338 یا 02159174000 تماس بگیرید. یا اطلاعات خود را از طریق چت آنلاین سایت یا دایرکت اینستاگرام ارسال کنید. یا فرم ارزیابی رایگان ما را پر فرمایید تا در اولین فرصت با شما تماس بگیریم.
همچنین می‌توانید پرسش‌های خود را از طریق شماره‌های واتس‌اپ (+1)5799579293 و 9034941456(+98) (کافی است همین حالا شماره تماس‌ها را لمس کنید) از ما بپرسید و پاسخ آن‌ها را از طریق همین شماره‌ها دریافت کنید.
